تعریف مال:

قبل از پرداخت به مالکیت و اثبات آن باید بدانیم مال به چه معناست و شامل چه مواردی هست؟! در علم حقوق تعاریف مختلفی از مال و اقسام آن وجود دارد که هر کدام به برخی از ویژگی های مال پرداخته و تعاریف جامعی محسوب نمی شود . جامع ترین تعریفی که دکتر کاتوزیان ارائه داده اند از چهار ویژگی برای مال تشکیل شده است 1- قابل دادو ستد بودن آن یعنی دارای سود و منفعت عقلایی بوده و افراد حاضر به دادن بها و خریداری آن باشند. 2- قابلیت تملیک داشتن یعنی بتوان آن را به تملک شخص معینی در اورد 3- مشروع باشد یعنی در نظام حقوقی ایران باید مشروعیت معامله و به ملکیت در امدن داشته و بر خلاف نظم و اخلاق حسنه و قانون نباشد. 4- بتواند یکی از نیازهای مادی یا معنوی فرد را بر طرف سازد.

اقسام مال:

با توجه به تعاریف گوناگون از مال ، اقسام مختلفی برای ان وجود دارد از جمله:

مادی و غیر مادی : مادی یعنی عین بوده و در عالم خارج با حواس پنجگانه قابل لمس و مشاهده است اما غیرمادی عینیت نداشته و قابل درک با حواس پنجگانه نیست بلکه با اداراک و تعاریف ذهنی و حقوقی قابل تصور است مانند حق انتفاع از یک ملک .

مصرف شدنی و قابل بقا: برخی دیگر از اموال هستند که با مصرف به یکباره و یا به تدریج تمام میشوند مانند غذا و خوراکی یا شمعی که روشن شده است. اما دسته دیگر اموالی هستند که بارها مورد استفاده قرار میگیرند بدون اینکه به پایان برسند مانند خودرو ، خانه

مثلی و قیمی : اموال مثلی اموالی هستند که دارای مشابهات فراوان در عالم خارج بوده و به راحتی قابلیت جایگزینی دارند اما اموال قیمی نادر بوده و دارای ویزگی های منحصر به فرد می باشد.

مفروز و مشاع: افراز به معنای جداکردن و تفکیک نمودن است و مال مفروز نیز مال جدا شده است که دارای یک مالک است در مقابل اشاعه به منزله شراکت بوده و مالیست که دارای  دو یا چند مالک می باشد که سهمشان در جز به جز آن مال پخش شده و هر یک به انداره سهمشان در تمام مال شریک هستند.

منقول و غیرمنقول : مال منقول مالی است که بدون خرابی و به اسانی قابل جا به جایی و نقل و انتقال باشد اما مال غیرمنقول قابلیت جا به جایی و نقل و انتقال را ندارد.

مالکیت چیست؟

مالکیت یعنی حق تملک بر مال و استیلای ید بر آن به نحوی که متمکن از انحا تصرفات و انتفاعات باشد، یعنی شخص تا جاییکه قانون وی را محدود نکرده است ، بتواند هر گونه استفاده متعارفی از آن نموده  وحق دفاع  و بیرون راندن متصرف عدوانی از آن را داشته باشد. تملک بر مال از طرق گوناگون از جمله حیازات مباحات، ارث ، با بیع یا انواع عقود اسلامی ، وصیت و .. حاصل می شود. تصرف نیز اماره ای مهم بر مالکیت شخص متصرف است . وقتی که افراد مختلفی نسبت به یک مال ادعای مالکیت دارند ، مال در تصرف متصرف باقی می ماند تا زمانیکه فرد مدعی ادعای خویش را در محاکم صلاحیت دار به اثبات برساند.

یکی ازراه هایی که اشخاص به موجب آن میتوانند مالکیت خود را ثابت نمایند طرح دعوی اثبات مالکیت است.

  شرایط و نحوه طرح دعوی اثبات مالکیت:

در طرح و پذیرش این دعوی بین حقوقدانان و محاکم اختلاف نظر بسیاری وجود دارد و توصیه می گردد طرح این دعوی بعنوان اخرین راه حل و پس از بررسی های لازم صورت گیرد .

اشخاص برای اثبات مالکیت خویش بر اموال منقول ( البته در خصوص این اموال نظرات اختلافی هست ) و غیرمنقول میتوانند با استفاده از قرارداد عادی کتبی یا شفاهی ، شهادت شهود ، اماره تصرف ، تحقیقات محلی و سایر شواهد و مدارک که حاکی از مالکیت آنان باشد اقدام به طرح دعوی اثبات مالکیت نمایند البته نکته بسیار مهم و حائز اهمیتی این است که طرح این دعوی صرفا برای املاکی که فاقد سابقه ثبتی هستند امکان پذیر است چرا که وفق ماده 22 ، 24 ، 47 و 48 قانون ثبت اسناد و املاک و رای وحدت رویه شماره 27/70 مورخ 1370/10/23 هیات عمومی دیوان عالی کشور و رای وحدت رویه شماره 672 دیوان عالی کشور در املاکی که سابقه ثبتی دارند دولت فقط فردی را ملک به نام او در دفتر املاک ثبت شده است بعنوان مالک میشناسد بنابراین پذیرش دعوی اثبات مالکیت نسبت به املاک ثبتی از سوی محاکم و صدور حکم به نفع خواهان در این دعوی  زمینه ی تعارض احکام دادگاه ها با اسناد رسمی املاک را فراهم می کند لذا نسبت به املاکی که دارای سند رسمی می باشد در صورت وجود شرایط لازم طرح دعوی الزام به تنظیم سند رسمی و در خصوص املاکی که سابقه ثبتی دارد ولی هنوز سندی صادر نشده است طرح دعوی مناسب بر اساس شرایط و اوضاع و احوال قضیه توصیه می گردد.

مرجع صالح برای طرح دعوی اثبات مالکیت:

اگر اثبات مالکیت نسبت به اموال غیرمنقول باشد دادگاه محل وقوع ملک و در صورتیکه موضوع دعوی مال منقول هست دادگاه عمومی و حقوقی محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی می باشد.